Τα βιομηχανικά κτίρια του Βόλου

Κώστας Αδαμάκης

Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, 2009

Τα βιομηχανικά κτίρια του Βόλου είναι σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της πόλης. Κτισμένα τα περισσότερα στο κεντρικό τμήμα του αστικού ιστού, αποτελούν αψευδείς μάρτυρες του τεχνικού πολιτισμού της περιοχής, ο οποίος δημιούργησε μια από τις σημαντικότερες βιομηχανικές πόλεις-λιμάνια του ελληνικού χώρου στις αρχές του 20ού αιώνα.
Αρχικά, περιγράφονται, αναλύονται και ερμηνεύονται οι κοινωνικοπολιτικές και οικονομικές συνθήκες κάτω από τις οποίες αναπτύχθηκε η βιομηχανία στο πολεοδομικό συγκρότημα του Βόλου. Η ανάπτυξη της πόλης ξεκίνησε με την παρακμή των δραστηριοτήτων στα χωριά του Πηλίου. Μετά το 1881, χρονιά προσάρτησης της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος, ξεκίνησε το "βιομηχανικό φαινόμενο" στην περιοχή. Οι πρώτοι επιχειρηματίες-βιομήχανοι ήταν πηλιορείτες μετανάστες από την Αίγυπτο και τη Μικρά Ασία, που επέστρεψαν στην πατρίδα τους επενδύοντας κεφάλαια σε νέες δραστηριότητες. Τομείς που κατεξοχήν αναπτύχθηκαν ήταν η υφαντουργία, η σιδηρουργία, ο κλάδος τροφίμων και ποτών, η επεξεργασία καπνού, η βυρσοδεψία.
Εν συνεχεία, παρουσιάζονται 53 εργοστάσια της περιοχής, με όλα τα στοιχεία που κρίθηκε ότι μπορούν να συνεισφέρουν στην κατά το δυνατόν καλύτερη συνολική εικόνα-ταυτότητα της βιομηχανίας.
Το αρχειακό ιστορικό υλικό, η φωτογραφική, η αρχιτεκτονική και κατασκευαστική τεκμηρίωση, οι πρωτογενείς αποτυπώσεις, οι συνεντεύξεις με απογόνους των βιομηχάνων που αποτελούν καρπό πολυετούς έρευνας (1985-2005), ελπίζουμε να συμβάλουν στην καλύτερη γνώση του τεχνικού μας πολιτισμού και να δώσουν τη δυνατότητα αξιοποίησης από επιστήμονες και ερευνητές.

Επιστήμη και τεχνολογία στα ομηρικά έπη

Συλλογικό έργο
επιμέλεια: Σ. Α. Παϊπέτης
Περί Τεχνών, 2008
Στα ομηρικά έπη βρίσκονται σημαντικές αναφορές σε εξειδικευμένα αυτόνομα συστήματα και μηχανισμούς πολύ προηγμένης τεχνολογίας, όπως αυτόματα συστήματα και τεχνητή νοημοσύνη, καθώς και σε προηγμένες μεθόδους σχεδιασμού και παραγωγής σχεδόν σύγχρονες. Ακόμη και αν τα χαρακτηριστικά αυτά δείγματα της ομηρικής επιστήμης και τεχνολογίας δεν ήταν παρά ποιητικές συλλήψεις (πράγμα που σε πολλές περιπτώσες, δεν εξηγεί τις περιγραφόμενες λεπτομέρειες σχεδιασμού και κατασκυεής, όπως αυτές που περιέχονται στον παρόντα τόμο), αποδεικνύουν ότι τα επιτεύγματα αυτά βρίσκονταν μέσα στις ανθρώπινες δυνατότητες.[...]

Ιστορίες της τεχνολογίας του εικοστού αιώνα

Ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ξύλινα αεροπλάνα, γαλλικοί αντιδραστήρες, γυναίκες υπολογιστές
Ειρήνη Μεργούπη - Σαβαΐδου, Gijs P. A. Mom, David A. Kirsch, Eric Schatzberg, Gabrielle Hecht, Jennifer S. Light
επιμέλεια: Τέλης Τύμπας, Ειρήνη Μεργούπη - Σαβαΐδου
μετάφραση: Ειρήνη Μεργούπη - Σαβαΐδου, Σάντυ Σακορράφου
επιμέλεια σειράς: Κώστας Γαβρόγλου
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2013

H έννοια της τεχνολογίας εμφανίζεται για πρώτη φορά μετά τη βιομηχανική επανάσταση, διευρύνεται κατά τον μεσοπόλεμο και γενικεύεται στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, για να φτάσει μέσα στον 20ό αιώνα να συνδεθεί με τα πάντα - ακόμα και με τη δυνατότητα εξαφάνισής μας μέσω ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος ή μιας καταστροφής του περιβάλλοντος. Ο παρών τόμος καλύπτει μια περίοδο κατά την οποία η τεχνολογία όχι μόνο αναπτύχθηκε ραγδαία σε πολλά επίπεδα, αλλά και διαμορφώθηκαν με συγκεκριμένο τρόπο μια σειρά από κρίσιμες τεχνολογίες: τα αυτοκίνητα, τα αεροπλάνα, οι πυρηνικοί αντιδραστήρες και οι υπολογιστές. Γιατί επικράτησαν τα βενζινοκίνητα οχήματα έναντι των ηλεκτρικών; Ήταν τα ξύλινα αεροπλάνα κατώτερα από τα μεταλλικά; Υπήρχε κάποιο καθολικά ανώτερο σχέδιο πυρηνικού αντιδραστήρα; Η εργασία των ανθρώπων-υπολογιστών εξαλείφθηκε από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή; Ποιος ήταν ο ρόλος του κράτους και της ιδεολογίας στην διαμόρφωση της τεχνολογίας στα παραπάνω παραδείγματα; Ποιος ήταν ο ρόλος των έμφυλων στερεοτύπων; Οι ιστορικοί της τεχνολογίας που υπογράφουν τις μελέτες του παρόντος τόμου επιχειρούν να αναμετρηθούν τελικά με ένα μείζον ερώτημα: Είναι σωστό να υποθέτουμε ντετερμινιστικά ότι η τεχνολογία εξελίσσεται προς την "πρόοδο", ή μήπως όχι;