Ιστορία των μετρήσεων

Ιστορία των μετρήσεων

Andrew Robinson
μετάφραση: Γεώργιος Ζαρρής
επιμέλεια: Άννα Βλαχοδήμου
Polaris, 2008 

Οι μετρήσεις έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στην οργάνωση των κοινωνιών, στη διακυβέρνηση των κρατών και στην πρόοδο που σημειώθηκε από την αυγή του πολιτισμού. Μήκος, επιφάνεια, όγκος, γωνία, βάρος, αξία, γλώσσα, και χρόνος ποσοτικοποιήθηκαν και συστηματοποιήθηκαν για να σημειωθούν τα όρια της γης, να αναπτυχθούν οι καλλιέργειες, να κατασκευαστούν παλάτια, να ξεκινήσει το εμπόριο αγαθών, να επιβληθούν φόροι, να δημιουργηθούν αρχεία και να διοργανωθούν γιορτές. Με την συμβολή της επιστήμης οι μετρήσεις οδήγησαν στο σύγχρονο κόσμο των αυτόματων ταμειακών μηχανών, των τηλεπικοινωνιακών δορυφόρων και των σαρωτών εγκεφάλου. Ρυθμίζουν, είτε μας αρέσει είτε όχι, σχεδόν κάθε πλευρά της ζωής μας, μέσω των εξετάσεων, των επιτοκίων, των ιατρικών συνταγών και των σφυγμομετρήσεων της κοινής γνώμης.

Η "Ιστορία των Μετρήσεων" είναι η πρώτη πλήρως εικονογραφημένη επισκόπηση που καλύπτει το συγκεκριμένο θέμα. Σε αυτή την επιστημονικά έγκυρη μελέτη διασαφηνίζονται οι ιδέες πίσω από τις μονάδες και τα όργανα μέτρησης και παρουσιάζονται οι εφαρμογές πού βρίσκουν στο σύμπαν -στα ηλεκτρόνια, στη Γη και στους αστέρες -αλλά και στο ανθρώπινο σώμα και στο νου.

Στο βιβλίο αυτό, που εν μέρει συνιστά μια γοητευτική ιστορία και εν μέρει έχει επιστημονικό χαρακτήρα, διερευνάται οτιδήποτε μετρήσιμο -από την θερμοκρασία, τους σεισμούς και την ραδιενέργεια έως την μουσική, το αίμα και τις κοινωνικές συμπεριφορές- καθώς και η καθιέρωση του μετρικού συστήματος την περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης. Είναι μια εξιστόρηση μέσω της οποίας ο αναγνώστης μεταφέρεται από τους γαλαξίες -με την βοήθεια του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Χαμπλ -στα σύνορα του γνωστού κόσμου και στα μύχια του νου- με τα τεστ νοημοσύνης.

Όποιος ενδιαφέρεται για τον ρόλο που διαδραματίζει η επιστήμη στην καθημερινή ζωή θα βρει εύληπτες και συχνά διασκεδαστικές απαντήσεις στα ερωτήματα που τον απασχολούν και αφορούν στο πώς μετριούνται ο άνθρωπος, ο πλανήτης και το σύμπαν

Nikola Tesla

Nikola Tesla, (1856-1943) εφευρέτης, μηχανολόγος, ηλεκτρολόγος μηχανικός, και ένας από τους σημαντικότερους φυσικούς στην ιστορία της επιστήμης.

Εργάστηκε ως μηχανικός στη Γερμανία, την Ουγγαρία και τη Γαλλία, πριν μεταναστεύσει στις ΗΠΑ το 1884. Στη Νέα Υόρκη εργάστηκε δίπλα στον Τόμας Έντισον, βελτιώνοντας πολλές από τις εφευρέσεις του. Όμως, οι διαφορές στο ύφος μεταξύ των δύο ανδρών οδήγησαν σύντομα στο χωρισμό τους.

Ο Τέσλα παραιτήθηκε το 1885 και ίδρυσε τη δική του εταιρία «Tesla Arc Light Company». Από το 1887 ως το 1894 σχεδίασε και κατοχύρωσε δεκάδες ευρεσιτεχνίες, συνεργαζόμενος με τον μεγαλοεπιχειρηματία Τζορτζ Ουέστινγκχαουζ, ο οποίος αγόρασε τα δικαιώματα διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας στο σύστημα θέρμανσης, αερισμού και κλιματισμού.

Η αντίστροφη μέτρηση για τον μεγάλο επιστήμονα άρχισε το 1895. Λόγω οικονομικών δυσκολιών, η εταιρία του χρεοκόπησε. Με το πέρασμα του χρόνου, ο Τέσλα γινόταν όλο και πιο εκκεντρικός και κλειστός χαρακτήρας, ενώ συνήθιζε να περνάει όλη τη μέρα του πειραματιζόμενος με τα ραδιοκύματα, αλλά και με σεισμικά μηχανήματα, που ο ίδιος είχε κατασκευάσει.

Ο Τέσλα προσέφερε στην ανθρωπότητα εφευρέσεις όπως το εναλλασσόμενο ρεύμα, το πολυφασικό σύστημα, το πηνίο τέσλα, την ακτινογραφία, τα ραδιοκύματα, το ραδιόφωνο, το ραντάρ κ.α., ανοίγοντας το δρόμο για τον εξηλεκτρισμό του πλανήτη. Το 1912 του απονεμήθηκε από κοινού με τον Τόμας Έντισον το βραβείο Νόμπελ Φυσικής. Ωστόσο, αρνήθηκε να το δεχτεί, θεωρώντας υποτιμητικό το γεγονός ότι μοιραζόταν το βραβείο με «έναν απλό εφευρέτη».

Αστραπές

Jean Echenoz
μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης
Πόλις, 2013

Οι "Αστραπές" είναι η μυθιστορηματική βιογραφία του ιδιοφυούς φυσικού και εφευρέτη Νικόλα Τέσλα (1856-1943), ο οποίος ανακάλυψε, μεταξύ πολλών άλλων, το εναλλασσόμενο ρεύμα, αλλά που λίγο τον απασχόλησε η εμπορική εκμετάλλευση των εφευρέσεών του, αντίθετα από τους Έντισον, Γουέστινγκχαουζ και Μαρκόνι.

Ο ήρωας, όμορφος άντρας που αντιστέκεται στις γυναίκες, αδιαφορεί για το κέρδος, δεν φοβάται τίποτα εκτός από τα μικρόβια, ζει σπάταλο βίο και οδηγείται, σχεδόν αναπότρεπτα, στην παρακμή, με μόνη συντροφιά τον κακό χαρακτήρα του και τα πληγωμένα περιστέρια του. Μάλλον αξιολύπητος παρά συμπαθητικός, παραμένει ωστόσο ιδιαίτερα γοητευτικός.

Ο Ζαν Εσνόζ, με τις "Αστραπές", κλείνει τον κύκλο τριών μυθιστορηματικών βιογραφιών. Οι άλλες δύο, που είναι αφιερωμένες στον συνθέτη Μωρίς Ραβέλ ("Ραβέλ") και τον δρομέα Εμίλ Ζάτοπεκ ("Δρόμος αντοχής"), κυκλοφορούν επίσης από τις εκδόσεις "Πόλις". Και στα τρία αυτά έργα του ο Εσνόζ τονίζει τις ανθρώπινες πλευρές των ηρώων του, όταν θαμπώνει η λάμψη τους και αρχίζει η καθοδική τους πορεία (ο Ραβέλ άρρωστος, ο Ζάτοπεκ σε δυσμένεια, ο Τέσλα απομονωμένος από την επιστημονική κοινότητα).

 Οι εφευρέσεις μου

Η αυτοβιογραφία του Νίκολα Τέσλα

Νίκολα Τέσλα
μετάφραση: Θεοπίστη Καβακοπούλου
επιμέλεια: Γιώργος Στάμκος
Πύρινος Κόσμος, 2016

 Νίκολα Τέσλα: Επιστήμονας, εφευρέτης, οραματιστής, ανθρωπιστής, εκκεντρικός, φιλόσοφος, προφήτης... Μια αινιγματική και παρεξηγημένη μορφή, που παραμένει ο μύθος και το αρχέτυπο όλων των επιστημόνων του 20ού αιώνα. Ο Τέσλα δεν ήταν μόνον ένας από τους σημαντικότερους επιστήμονες και εφευρέτες της εποχής του, ήταν στη κυριολεξία ο "Προμηθέας" του ηλεκτρισμού και ο άνθρωπος που "ανακάλυψε" τον 20ό αιώνα. Ήταν ένας πρωτοπόρος, που με την ευαισθησία ενός ποιητή ξεκλείδωσε τα μυστικά της Φύσης και τα χάρισε στην ανθρωπότητα. Ένας ονειροπόλος που τόλμησε με τη σκέψη του ν' αγγίξει τα άστρα. Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας περιλαμβάνει την παράξενη αυτοβιογραφία του Νίκολα Τέσλα, με τίτλο "Οι εφευρέσεις μου", καθώς και σημαντικά κείμενα του εφευρέτη, γραμμένα πριν από έναν αιώνα, στα οποία ο Τέσλα προέβλεπε τρόπους για την επίλυση του ενεργειακού προβλήματος της ανθρωπότητας. Τα χρόνια που έρχονται θα φωτίσουν ακόμη περισσότερο το ημιτελές έργο του Τέσλα κι ενδεχομένως θα επιβεβαιώσουν και πολλές από τις προβλέψεις του για το μέλλον της ανθρωπότητας. Όπως είπε άλλωστε και ο ίδιος ο Τέσλα: "Το παρόν είναι δικό τους, το μέλλον είναι δικό μου".

Νίκολα Τέσλα, ο προφήτης του 21ου αιώνα

Γιώργος Στάμκος

Αρχέτυπο, 2008

Επιστήμονας, εφευρέτης, οραματιστής, ανθρωπιστής, φιλόσοφος, προφήτης... Πολλά έχουν γραφεί και ειπωθεί κατά καιρούς για το φαινόμενο Τέσλα. Τώρα, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το βιβλίο αυτό ρίχνει φως στην εκκεντρική ζωή, στο τεράστιο έργο και στα θαυμαστά επιτεύγματα αυτού του σύγχρονου Προμηθέα, του σπουδαίου Σέρβου επιστήμονα που πολλές ακόμη εφευρέσεις του παραμένουν απαγορευμένη περιοχή...

Ο Νίκολα Τέσλα (σερβ. Никола Тесла) ήταν Σέρβος εφευρέτης, μηχανολόγος, ηλεκτρολόγος μηχανικός. Γεννήθηκε στις 10 Ιουλίου του 1856 στο Σμίλιαν στην περιοχή Λίκα της σημερινής Κροατίας, και όπως γράφει η βικιπαίδεια, ανήκε στη Σερβική κοινότητα της Αυστριακής Αυτοκρατορίας. Πατέρας του ήταν ο ορθόδοξος ιερέας του χωριού Σμίλιαν, Μιλούτιν Τέσλα (1819-1879), μητέρα του ήταν η Γκεοργκίνα-Τζούκα Μάντιτς (1822-1892), κόρη ορθόδοξου ιερέα, ενώ και τα αδέρφια της ήταν μέλη του κλήρου της χώρας. Πηγή: www.lifo.gr

Ο Νίκολα Τέσλα (σερβ. Никола Тесла) ήταν Σέρβος εφευρέτης, μηχανολόγος, ηλεκτρολόγος μηχανικός. Γεννήθηκε στις 10 Ιουλίου του 1856 στο Σμίλιαν στην περιοχή Λίκα της σημερινής Κροατίας, και όπως γράφει η βικιπαίδεια, ανήκε στη Σερβική κοινότητα της Αυστριακής Αυτοκρατορίας. Πατέρας του ήταν ο ορθόδοξος ιερέας του χωριού Σμίλιαν, Μιλούτιν Τέσλα (1819-1879), μητέρα του ήταν η Γκεοργκίνα-Τζούκα Μάντιτς (1822-1892), κόρη ορθόδοξου ιερέα, ενώ και τα αδέρφια της ήταν μέλη του κλήρου της χώρας. Το όνομα Τέσλα δηλώνει το μικρό τσεκούρι με λεπίδα σε ορθή γωνία προς τη λαβή, ώστόσο, χρησιμοποιείται επίσης για να περιγράψει ένα άτομο με προεξέχοντα δόντια, ένα κοινό χαρακτηριστικό των μελών της οικογένειας Τέσλα. Πηγή: www.lifo.gr

ήταν Σέρβος εφευρέτης, μηχανολόγος, ηλεκτρολόγος μηχανικός. Γεννήθηκε στις 10 Ιουλίου του 1856 στο Σμίλιαν στην περιοχή Λίκα της σημερινής Κροατίας, και όπως γράφει η βικιπαίδεια, ανήκε στη Σερβική κοινότητα της Αυστριακής Αυτοκρατορίας. Πατέρας του ήταν ο ορθόδοξος ιερέας του χωριού Σμίλιαν, Μιλούτιν Τέσλα (1819-1879), μητέρα του ήταν η Γκεοργκίνα-Τζούκα Μάντιτς (1822-1892), κόρη ορθόδοξου ιερέα, ενώ και τα αδέρφια της ήταν μέλη του κλήρου της χώρας. Το όνομα Τέσλα δηλώνει το μικρό τσεκούρι με λεπίδα σε ορθή γωνία προς τη λαβή, ώστόσο, χρησιμοποιείται επίσης για να περιγράψει ένα άτομο με προεξέχοντα δόντια, ένα κοινό χαρακτηριστικό των μελών της οικογένειας Τέσλα. Πηγή: www.lifo.gr

ήταν Σέρβος εφευρέτης, μηχανολόγος, ηλεκτρολόγος μηχανικός. Γεννήθηκε στις 10 Ιουλίου του 1856 στο Σμίλιαν στην περιοχή Λίκα της σημερινής Κροατίας, και όπως γράφει η βικιπαίδεια, ανήκε στη Σερβική κοινότητα της Αυστριακής Αυτοκρατορίας. Πατέρας του ήταν ο ορθόδοξος ιερέας του χωριού Σμίλιαν, Μιλούτιν Τέσλα (1819-1879), μητέρα του ήταν η Γκεοργκίνα-Τζούκα Μάντιτς (1822-1892), κόρη ορθόδοξου ιερέα, ενώ και τα αδέρφια της ήταν μέλη του κλήρου της χώρας. Το όνομα Τέσλα δηλώνει το μικρό τσεκούρι με λεπίδα σε ορθή γωνία προς τη λαβή, ώστόσο, χρησιμοποιείται επίσης για να περιγράψει ένα άτομο με προεξέχοντα δόντια, ένα κοινό χαρακτηριστικό των μελών της οικογένειας Τέσλα. Πηγή: www.lifo.gr

Max Planck

Max Karl Ernst Ludwig Planck (1858-1947). Ξεκίνησε να σπουδάζει οικονομικές επιστήμες, αλλά γύρισε στη Φυσική και πήρε στα 21 του χρόνια το διδακτορικό τίτλο με μια εργασία σχετική με το δεύτερο θερμοδυναμικό αξίωμα. Μετά από αναθέσεις διδασκαλίας στο Μόναχο και στο Κίελο διορίστηκε το 1889 καθηγητής στο Βερολίνο, όπου έμεινε μέχρι το 1928 και δημιούργησε τις σημαντικότερες από τις εργασίες του. Στη διάρκεια των μελετών του για την εντροπία ασχολήθηκε από το 1894 με τη θερμική ακτινοβολία. Στην προσπάθεια να εξηγήσει θεωρητικά το φάσμα ακτινοβολίας μαύρων σωμάτων, διαπίστωσε ότι η ενέργειά τους δεν αποδίδεται με συνέχεια αλλά κατά τμήματα (κβάντα) και διατύπωσε το νόμο θερμικής ακτινοβολίας των μαύρων σωμάτων, θεμελιώνοντας έτσι ένα κλάδο της Φυσικής με ασύλληπτες προεκτάσεις, την κβαντική Φυσική. Αυτή η "νέα Φυσική" προκάλεσε σημαντικές ανακατατάξεις στην αντίληψη για τον κόσμο και τη φύση. Ήδη το 1905 γενίκευσε ο 'Αινστάιν τη θεωρία των κβάντων και διατύπωσε την υπόθεση των κβάντων φωτός, την οποία ο ίδιος ο Πλανκ αντιμετώπιζε με σκεπτικισμό, δεδομένου ότι παρέμενε στην κλασική αντίληψη της αιτιότητας. Προς τιμή του μεγάλου επιστήμονα μετωνομάστηκε ένα μεγάλο ερευνητικό ίδρυμα της Γερμανίας σε "Max- Planck- Institut".

Νόημα και όρια της θετικής επιστήμης

Max Planck
επιμέλεια: Ι. Ν. Μαρκόπουλος
μετάφραση: Ι. Ν. Μαρκόπουλος
University Studio Press, 1998

Μέσα από έναν μεστό, αλλά και δοσμένο με μεγάλη εκφραστικότητα λόγο, ο Planck οικοδομεί στην ομιλία του αυτή, βήμα προς βήμα, με επιστημονική σαφήνεια και υπομονή, την κοσμοεικόνα της φυσικής επιστήμης, καταδεικνύοντας συγχρόνως την αναγκαιότητά της αλλά και τα όρια, όπως και τη σχετικότητα της επιστημονικής μας γνώσης, που ακατάπαυστα παλεύει να απεγκλωβιστεί από το φαίνεσθαι και να ταυτιστεί με το είναι. Πιστός στον δρόμο του επιστημονικού ρεαλισμού, ο Planck προσπαθεί ωστόσο να γεφυρώσει με την κοσμοθεωρία του τον ιδεαλισμό και τον υλισμό, προτείνοντας μια Διαλεκτική, που δεν αποκλείει το θρησκευτικό αίσθημα του ανθρώπου και τις βαθύτερές του υπαρξιακές ανησυχίες.

 

Όψεις της φυσικής θεωρίας

Max Planck
μετάφραση: Γιώργος Κατσιλιέρης
Κάτοπτρο, 1997

Το βιβλίο αποτελεί μια πολύτιμη συλλογή δοκιμίων του νομπελίστα και πρωτεργάτη της κβαντικής επανάστασης Max Planck. Σε αυτό, ο μεγάλος φυσικός διερευνά τις θεμελιώδεις ιδέες της φυσικής, περιγράφει πώς εμφανίστηκαν οι νέες ηλεκτρομαγνητικές θεωρίες, εξετάζει διεισδυτικά τη σύγκρουση μεταξύ των θεωριών της μηχανικής, της ηλεκτροδυναμικής και της θερμοδυναμικής -και δείχνει την κατεύθυνση προς την πιθανή σύνθεσή τους-, περιγράφει πώς εξελίχθηκε η έννοια του φωτός. Στις σελίδες του βιβλίου αντανακλάται ο ενθουσιασμός της επιστημονικής κοινότητας κατά την πρώτη φάση της κβαντικής επανάστασης, καθώς και η προσωπική πορεία του συγγραφέα προς την ανάπτυξη της μνημειώδους θεωρίας του. Η ιστορική αξία του βιβλίου είναι κάτι περισσότερο από προφανής.